Diễn đàn “Nhận diện thực trạng liên kết tiêu thụ, xuất khẩu sầu riêng 2023″

Ngày 11/9/2023, Báo Nông Nghiệp Việt Nam phối hợp với Sở NN&PTNT Đắk Lắk, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk tổ chức Diễn đàn “Nhận diện thực trạng liên kết sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu sầu riêng 2023”

Diễn đàn có sự tham dự và chủ trì của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan tại đầu cầu Bộ NN-PTNT và sự có mặt trực tiếp của lãnh đạo các Cục, Vụ, Trung tâm của Bộ NN-PTNT, gồm: Cục Kinh tế hợp tác và PTNT; Trung tâm Chuyển đổi số và thống kê nông nghiệp; Cục Bảo vệ thực vật; Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường; Vụ Pháp chế; Văn phòng SPS Việt Nam. Ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, Tổ trưởng Tổ Điều hành Diễn đàn Kết nối nông sản 970; bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật; ông Vũ Đức Côn, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Đắk Lắk, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk; ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường chủ trì Diễn đàn.

Công ty Cổ phần Tập đoàn XNK Trái cây Chánh Thu là đơn vị đồng hành cùng BTC. Bà Ngô Tường Vy – CEO Chanh Thu Group, Phó chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk hy vọng diễn đàn có thể lan toả mạnh mẽ hơn, giúp bà con nông dân hiểu hơn về nỗi khổ của Doanh nghiệp xuất khẩu, hướng đến một nền nông nghiệp văn minh, hiện đại và phát triển bền vững. 

Với gần 300 đại biểu tham dự trực tuyến và trực tiếp, Diễn đàn còn kết nối hơn 1.000 điểm cầu trực tuyến là các Sở/ban/ngành thuộc các tỉnh, thành có vùng trồng sầu riêng, đông đảo các chủ nhà vườn, hợp tác xã, nông dân, doanh nghiệp, hiệp hội, ngân hàng, tổ chức, nhà nhập khẩu tham gia phát triển chuỗi ngành hàng sầu riêng Việt Nam.

Ngành hàng sầu riêng của Việt Nam đã và đang trở thành một ngành hàng giữ vai trò đặc biệt quan trọng của Việt Nam nói chung và ngành NN-PTNT các địa phương trồng sầu riêng nói riêng, với giá trị xuất khẩu năm 2023 dự kiến đạt 2 tỷ USD. Tuy nhiên, hiện tượng tranh mua, tranh bán, loạn giá, bẻ cọc, bỏ hợp đồng, phá vỡ chuỗi liên kết đang diễn ra ở các vùng trồng sầu riêng trong cả nước, đặc biệt là khu vực Tây Nguyên, dẫn đến vi phạm các quy định của Nhà nước về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn. 

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, Tổ trưởng Tổ Điều hành Diễn đàn Kết nối nông sản 970 cho biết, “sầu riêng” đã thực sự trở thành “niềm vui chung” khi 7 tháng đầu năm 2023, “vua các loại trái cây” đang mang về cho đất nước hơn 1 tỷ USD và dự báo có thể đạt trên 2 tỷ USD trong năm nay. Ông cho rằng, ngành hàng này đã rơi vào “cái bẫy” mà Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan đã cảnh báo một năm trước, đó là: “Khi giá cả lên, một bộ phận người nông dân sẽ tăng sản lượng bằng mọi cách, lạm dụng các chất kích thích tăng trưởng, tự phát mở rộng vùng trồng…” 

Xem Thêm: Cốt lõi trong việc đảm bảo tuân thủ yêu cầu về sản phẩm của nước nhập khẩu chính là người nông dân

Diễn đàn còn đưa ra các thực trạng trong hoạt động sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu sầu riêng của tỉnh Đắk Lắk.  Theo đó, một số doanh nghiệp đặt cọc mua với người dân cách thời điểm thu hoạch 1 đến 2 tháng bằng cách ký hợp đồng mua bán theo quy cách và hợp đồng bán xô, số tiền đặt cọc đạt khoảng 30% giá trị theo sản lượng ước tại vườn. Sau khi được phê duyệt mã số vùng trồng, một số hộ trong vùng trồng đã tự chốt giá với các doanh nghiệp khác ngay tại thời điểm cây sầu riêng bắt đầu ra hoa, mặc dù trước đó vùng trồng đã được liên kết đảm bảo đầu ra với doanh nghiệp khác.

Nguyên nhân của sự việc này là do một số hộ nông dân cần tiền để đầu tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…để chăm sóc cho vườn cây sầu riêng. Ngoài ra, một số đối tượng môi giới vào tận vườn người dân chốt giá rất cao, từ 80.000 đến 90.000 đồng/1kg, mục đích nhằm gây nhiễu loạn thị trường. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng, cụ thể, khi doanh nghiệp ký kết hợp đồng với khách hàng cũng cần phải kí cam kết về số lượng và chất lượng, nếu bà con tự ý huỷ bỏ giao ước, doanh nghiệp mất đi chữ tín với khách hàng, ảnh hưởng xấu đến thương hiệu sầu riêng của Việt Nam. 

Diễn đàn là cơ hội để các bên liên quan cùng “ngồi với nhau”, thẳng thắn nhìn vào những hạn chế đang tồn tại của ngành sầu riêng Việt Nam, từ đó, đưa ra những giải pháp ngăn chặn và xử lý kịp thời. 

Ông Nguyễn Hoài Dương – Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Đắk Lắk thông tin, đến nay cả nước có hơn 112 ngàn ha sầu riêng, diện tích đã tăng nhanh trong những năm gần đây, bình quân mỗi năm tăng gần 25% trong 5 năm gần đây, với tổng sản lượng hiện nay khoảng 900 ngàn tấn; trong đó tập trung ở một số vùng chính như: Tây Nguyên hơn 52 ngàn ha (khoảng 47%), Vùng Đồng bằng sông Cửu Long 33 ngàn ha (khoảng 30%), Vùng Đông Nam bộ 21 ngàn ha (khoảng 19%) và một số địa phương khác. Riêng tỉnh Đắk Lắk hiện có khoảng 23 ngàn ha, trong đó có khoảng 50% diện tích đã cho thu hoạch với sản lượng năm 2023 ước tính trên 200 ngàn tấn.

Hai năm qua, giá sầu riêng đã tăng cao khi Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật xuất khẩu chính ngạch sầu riêng vào Trung Quốc được ký kết giữa Bộ NN-PTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Bên cạnh những yếu tố tích cực, thuận lợi thì việc phát sinh, đối mặt với những khó khăn, thách thức, rủi ro, thậm chí là tiêu cực do tăng trưởng nóng.

“Trái sầu riêng muốn đi xa, tạo thị trường bền vững, thì mọi chủ thể trong chuỗi giá trị cần phải chung sức chung lòng, hợp tác gắn bó để cùng đi lên. Nông dân, doanh nghiệp, địa phương có vùng trồng và cơ quan quản lý nhà nước, nhà khoa học cần ‘đi cùng nhau’ trong tổng thể không gian liên kết phát triển ngành hàng”, ông Dương kêu gọi.